Tętno jest wyrazem pracy układu krążenia, a nieprawidłowości go dotyczące są objawem zaburzeń pracy serca lub naczyń obwodowych, czyli tętnic. Same zaburzenia pracy serca mogą się z kolei wiązać z chorobą serca lub być wtórne do innych chorób (np. szybkie bicie serca w nadczynności tarczycy). Data aktualizacji: 14 sierpnia 2023. Autor: Justyna Gabrysiak-Kula. Badania serca warto wykonać, kiedy pacjent skarży się na ból serca, zmęczenie czy duszności. Zobacz na czym polega holter, EKG, badanie serca przez przełyk i izotopowe. Sprawdź też, czy warto zrobić sobie bilans serca. Źródło: 123RF. Efektem tych zmian są liczne zaburzenia jonowe: Doświadczenia autorów niniejszej pracy wykazały, że. nych markerów uszkodzenia serca [16]. Badania różni- Tachykardią nazywamy szybsze bicie serca, niż jest to uznawane za normę dla określonego wieku. U dorosłych serce powinno uderzać z częstością 60-100 razy na minutę. Jeżeli uderzenia są rzadsze niż 60 na minutę, mówimy o bradykardii. Przy więcej niż 100 uderzeniach na minutę mamy do czynienia z tachykardią. Inne normy Badanie echokardiografii zlecane jest przez lekarza rodzinnego lub lekarza kardiologa w przypadku występowania nieprawidłowości w pracy serca, bądź też podejrzenia ich występowania. Wskazaniem do wykonania badania echa serca jest obecność szmerów, zaburzenia rytmu pracy serca oraz bóle w klatce piersiowej o nieznanym pochodzeniu. Może ono wynikać ze schorzeń takich jak miażdżyca, cukrzyca lub zaburzenia pracy serca. Dlatego w przypadku niektórych pacjentów urządzenie oscylometryczne wykazuje błędną klasyfikację nadciśnienia tętniczego. Mocną stroną badania było wykorzystanie urządzenia oscylometrycznego do całodobowego pomiaru ciśnienia. . W 2010r. Europejskie Towarzystwo Kardiologiczne opublikowało nowe wytyczne dotyczące postępowania w migotaniu przedsionków (atrial fibrillation – AF). Nowością okazało się wprowadzenie do wytycznych dronedaronu jako leku z wyboru w leczeniu AF za pomocą utrzymywania rytmu zatokowego. Ponadto uściślono wytyczne dotyczące zaburzeń pracy serca u kobiet ciężarnych. Na przestrzeni ostatnich lat przeprowadzono wiele badań nad skutecznością i bezpieczeństwem kilku nowych związków, pod kątem ich wykorzystania w farmakoterapii zaburzeń pracy serca. Część z nich daje nadzieje na wprowadzenie do lecznictwa nowego leku antyarytmicznego. W artykule zebrano badania i postępy z dziedziny arytmologii z ostatnich dwóch czasu wprowadzenia do lecznictwa chinidyny – pierwszego leku antyarytmicznego minęło sporo czasu, podczas którego byliśmy świadkami burzliwego rozwoju metod leczenia zaburzeń pracy serca i wprowadzania kolejnych leków antyarytmicznych. Poznanie mechanizmów elektrofizjologicznych leżących u podłoża zaburzeń rytmu serca (ZRS) ułatwiło wybór odpowiedniej metody leczenia umiarawiającego. Z drugiej strony znajomość charakterystyki farmakologicznej, mechanizmów działania, a także objawów ubocznych leków antyarytmicznych przyczyniła się do optymalizacji i racjonalizacji leczenia ZRS. W 1970r. wprowadzono klasyfikację Vaughana-Williamsa, która stała się najpowszechniej stosowaną klasyfikacją leków antyarytmicznych. Uzależnienie jej od podstawowego mechanizmu działania leków sprawiło, że podział ten okazał się ograniczony i sztywny, a wiele leków można było zaklasyfikować do wszystkich czterech grup. Nowo wprowadzane leki nie spełniały oczekiwań klinicznych, a wiele z nich wykazywało działanie proarytmiczne, wyrażające się nadkomorowymi lub komorowymi zaburzeniami rytmu oraz zaburzeniami automatyzmu i przewodzenia (chinidyna, prokainamid, dizopiramid oraz większość leków klasy III).[1] To spowodowało wielką potrzebą poszukiwania nowych rozwiązań w leczeniu zaburzeń pracy serca. W ostatnich latach postęp arytmologii klinicznej obejmuje głównie rozwój metod zabiegowych. Nie oznacza to jednak, że tak spektakularnego rozwoju nie obserwujemy w dziedzinie farmakoterapii zaburzeń pochodne amiodaronu w świetle najnowszych wytycznychDronedaron jest pozbawioną atomów jodu, pochodną amiodaronu, której skuteczność i bezpieczeństwo potwierdziło badanie ATHENA. Pozytywna ocena dronedaronu w tym badaniu stała się zachętą do kolejnego badania klinicznego – PALLAS.[2] Od kilku lat oczekiwano z niecierpliwością na wejście kuzyna amiodaronu do leczenia migotania przedsionków, ze względu na rzekomy brak toksyczności narządowej ze strony tarczycy i płuc. Na podstawie badania PALLAS wyciągnięto jednak wniosek, że u chorych z czynnikami ryzyka zdarzeń sercowo-naczyniowych i utrwalonym migotaniem przedsionków, dronedaron może zwiększać ryzyko niewydolności serca, udaru mózgu i zgonu z powodów sercowo-naczyniowych. W 2011r. Europejska Agencja ds. Leków (European Medicines Agency – EMA) zmieniła wskazania i przeciwwskazania do stosowania dronedaronu. Od tej chwili dronedaron jest zastrzeżony wyłącznie dla napadowego lub przetrwałego AF z rytmem zatokowym w chwili włączenia leku. Bezwzględnym przeciwwskazaniem jest niewydolność serca i skurczowa dysfunkcja lewej komory. Należy również pamiętać o potrzebie monitorowania czynności wątroby i płuc podczas terapii dronedaronem. Mimo to, dronedaron znalazł się w najnowszych wytycznych dotyczących utrzymywania rytmu zatokowego obok amiodaronu, flekainidu (niedostępnego w Polsce), propafenonu i sotalolu. [3] Wybór odpowiedniego leku jest uzależniony w głównej mierze od choroby podstawowej i bezpieczeństwa terapii. W przypadku pacjentów pozbawionych choroby strukturalnej lekami pierwszego wyboru mogą być: dronedaron, flekainid, propafenon, sotalol, natomiast amiodaron pozostaje lekiem dalszego wyboru. W niewydolności serca w stabilnej klasie I/II NYHA lekiem z wyboru jest dronedaron, natomiast w klasie III/IV lub niestabilnej klasie II nadal pozostaje amiodaron. W nadciśnieniu z przerostem lewej komory lekiem pierwszego wyboru jest dronedaron, a dalszego – amiodaron. W chorobie niedokrwiennej serca lekiem z wyboru jest dronedaron lub sotalol. [9]Kolejną po dronedaronie bezjodową, pochodną amiodaronu, która stała się przedmiotem badań klinicznych był celiwaron. Badania MAIA i CORYFEE [4] wykluczyły jednak przydatność celiwaronu w przywracaniu lub utrzymywaniu rytmu zatokowego po kardiowersji AF. Dalsze badania ICARIOS i ALPHEE [5,6] wzięły pod lupę skuteczność celiwaronu u chorych z komorowymi zaburzeniami rytmu z wszczepionym kardiowerterem-defibrylatorem. Wstępne wyniki badań nie wykazały jednak skuteczności leku na większej populacji chorych. Wernakalant – nowy lek przeciwarytmicznyWernakalant jest nowym lekiem przeciwarytmicznym, który wykazuje się wysoką selektywnością w stosunku do tkanek przedsionków. W badaniach klinicznych II i II fazy (ACT I i ACT II) okazał się bardzo skuteczny w przerywaniu krótkotrwałego AF, również u pacjentów po zabiegach kardiochirurgicznych. Niestety w przypadku przerywania długotrwałego AF i trzepotania przedsionków (atrial flutter – AFl) jego skuteczność jest niższa. Brakuje również danych na temat działania wernakalantu u osób z organiczną chorobą serca, choć ta grupa docelowa wydaje się priorytetem w poszukiwaniu nowych leków antyarytmicznych. W UE zarejestrowano postać dożylną wernakalantu, a postać doustna znajduje się jeszcze w fazie badań klinicznych. Kwestią sporną pozostaje jednak bezpieczeństwo stosowania. Z badań wynika, że lek ten charakteryzuje się wysokim bezpieczeństwem, choć obawy wzbudza wydłużanie odcinka QT. Wątpliwości powinny rozwiać badania postrejestracyjne oraz dane na temat bezpieczeństwa odległego w toku stosowania leku w codziennej praktyce.[7]Ibutylid i dofetylid – nowe leki niedostępne w PolsceIbutylid (obok dofetylidu i azymilidu) jest nowym lekiem antyarytmicznym klasyfikowanym wg. klasyfikacji Vaughana-Williamsa jako lek III grupy (pure III agents). Jednak w opozycji do klasycznych leków III grupy ibutylid wydłuża czas trwania potencjału czynnościowego, nie dzięki hamowaniu wypływu z komórki jonów potasu, lecz aktywację dokomórkowego prądu sodowego w fazie 2. Ibutylid znalazł zastosowanie jeden z leków pierwszego rzutu w przerywaniu napadu migotania i trzepotania przedsionków, w szczególności u pacjentów po operacji kardiochirurgicznej. Należy jednak zwrócić uwagę na wprost proporcjonalną zależność między dawką leki a częstością występowania „baletu serca” – torsade de pointes. [8,9]Postępy w zapobieganiu incydentów zakrzepowo-zatorowychJak wiadomo profilaktyka incydentów zakrzepowo-zatorowych jest nierozerwalną częścią postępowania z pacjentami cierpiącymi na zaburzenia rytmu. Zakwalifikowanie pacjenta do leczenia przeciwzakrzepowego opiera się na używaniu skali CHDS2 oraz CHAD2DS2-VASc (ostatnie analizy potwierdziły wyższość tej ostatniej). Najnowsze wytyczne w tym temacie mówią, by u chorych z >= 2 punktami w skali CHAD2DS2-VASc stosować przewlekle doustny antykoagulant z grupy antagonistów witaminy K (w Polsce acenokumarol i warfaryna). Podobnie w przypadku chorych z 1 punktem w tej skali zaleca się stosowanie wyżej wymienionych antykoagulantów lub ASA w dawce 75-325mg/d. [3]W wieloośrodkowym badaniu ROCKET-AF [10], przeprowadzonym z randomizacją i podwójnie ślepą próbą porównywano skuteczność rywaroksabanu (bezpośredniego inhibitora czynnika Xa) z warfaryną. Na podstawie wyników badania w 2011r. lek uzyskał rejestrację FDA i EMA do stosowania u chorych z niezastawkowym AF, z co najmniej jednym czynnikiem ryzyka udaru mózgu i tym samym dołączył do pierwszego, doustnego antykoagulantu nowej generacji, jakim jest dabigatran. Standardowo zaleca się stosowanie dawki 150mg dabigatranu 2 razy dziennie, jednak u osób starszych z upośledzoną pracą nerek i zaburzeniami żołądkowo-jelitowymi zaleca się zredukowanie dawki do 110 mg 2 razy dziennie. Dalsze badania wykazały również, że dabigatran może być alternatywą dla warfaryny w przypadku pacjentów wymagających kardiowersji. Statyny w prewencji i leczeniu zaburzeń rytmuStatyny należą obecnie do najczęściej stosowanych grup leków na świecie. Wprowadzenie ich w latach 90. XX wieku stało się przełomem w walce z hipercholesterolemią. Z czasem odkryto ich plejotropowe działanie, które znalazło przełożenie na zmniejszenie częstości incydentów i zgonów sercowo-naczyniowych. Zgodnie z najnowszymi zaleceniami dla chorych z migotaniem przedsionków statyny obok inhibitorów konwertazy angiotensyny i antagonistów receptorów angiotensynowych należą do leków tzw. up stream therapy, zapobiegającej przebudowie przedsionków i leczącej chorobę podstawową. Ponadto razem z antagonistami aldosteronu i wielonienasyconymi kwasami tłuszczowymi zalecane są w uzupełniającej formie terapii lekami nieantyarytmicznymi. Statyny uzyskały rekomendację Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (European Society of Cardiology – ESC) jako leki, których zastosowanie można rozważyć po zabiegu pomostowania aortalno-wieńcowego, w celu zmniejszenia ryzyka wystąpienia migotania przedsionków. Leczenie tą grupą leków można również wdrożyć u pacjentów zagrożonych incydentami arytmicznymi, jednocześnie obciążonymi nadciśnieniem tętniczym z przerostem lewej komory, niewydolnością serca lub organiczną chorobą serca. Statyny modyfikując czynniki ryzyka, odgrywają istotną rolę w prewencji pierwotnej arytmii, a wpływając na remodeling przedsionków zmniejszają ryzyko wystąpienia wtórnej ayrtmii. ESC podkreśla jednak, że po analizie dostępnych do tej pory badań statyn nie należy stosować w prewencji pierwotnej migotania przedsionków u pacjentów nieobciążonych chorobą sercowo-naczyniową. W przypadku komorowych zaburzeń rytmu dowiedziono, że statyny istotnie wpływają na redukcję występowania częstoskurczów komorowych i migotania komór u pacjentów z wszczepionym ICD (kardiowerterem-defibrylatorem). [11] Zaburzenia rytmu serca w ciążyW 2011r. wytyczne ESC zostały uzupełnione o postępowanie w przypadku chorób sercowo-naczyniowych w ciąży. W przypadku częstoskurczu nadkomorowego doraźnie należy zwiększyć napięcie nerwu błędnego, a w dalszej kolejności zastosować adenozynę Należy rozważyć również zastosowanie metoprololu lub propranololu, a w dalszej klasie zaleceń – werapamilu. W przypadku hemodynamicznej niestabilności zaleca się zastosowanie kardiowersji elektrycznej. Profilaktycznie leki można stosować tylko w przypadku, gdy objawy arytmii są źle tolerowane przez kobietę lub prowadzą do zmian hemnodynamicznych. W takich przypadkach lekami pierwszego wyboru powinny być digoksyna i metoprolol, a dalszego wyboru – sotalol, flekainid i propafenon. Stosowanie atenololu i amiodaronu jest bezwzględnie przeciwwskazane w okresie ciąży, ze względu na udowodnione działanie teratogenne.[12][1] Kostowski W., Herman Z.: Farmakologia – podstawy farmakoterapii, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2008, 576-598 [2] Connoly Camm Halperin i wsp.: Dronedaron in high-risk permanent atrial fibrillation. 2011; 365: 2268-2276 [3] Trusz-Gluza Maria.: Zaburzenia pracy serca – postępy 2011”, Medycyna Praktyczna, 2012-04. [4] Khitri Aliot Capucci A. i wsp.: Celivarone for maintenace of sinus rhytm and conversion of atrial fibrillation/fluter. Electrophysiol., 2011 [5] Kowey p.: Double-blind, placebo controlled dose ranging study of efficacy and safety of celivarone 50,100 or 300 mg OD with amiodarone as calibrator for the prevention of ICD itervention or dead. ALPHEE study. AHA Scientific Session, Orlando 2011. [6] Gojkovic O., Aliot Capucci A. i wsp.: Celivarone in patients with an implantable cardiowerter-defibrilator: adjunctive therapy for the reduction of ventricular arhytmia-triggered implantable cardioverter-defibrilator interventions. Heart Rhytm, 2011. [7] Budrejko Sz., Kozłowski D.,:Elektrokardiologia. Zaburzenia rytmu. Nowe leki antyarytmiczne – wernakalant, Kardiol Op Fakt 2011; 1: 66–69 [8] ACC/AHA/ESC guidelines for management of patients with atrial fibrillation. A report of the American College of Cardiology/American Heart Association Task Force on Practice Guinelines and the European Society Cardiology Committee for Practice Guidelines and Policy Conferences (Commitee to develop guidelines for the management of patients with atrial fibrillation) developed in collaboration with North American Society of Pacing and Electrophysiology. J. 2001, 22, 1852–1923. [9] Guidelines for the managment of atrial fibrillation. The Task Force for the Management of Atrial Fibrillation of European Society of Cardiology (ESC). Eur. Heart. J. 2010; 31: 2369-2429. [10] Patel Mahaffey Gang J. I i wsp.: Rivaroxaban versus warfarin in nonvascular atrial fibrillation. J. Med., 2011;364:806-817. [11] Kapłon-Wożakowska B., Starzyk K.: Statins – what were the significant events in 2010, Forum Zaburzeń Metabolicznych, 2010, tom 2, nr 1, 64-73 [12] Regitz-Zagrosek v., Blomstrom Lundquist C., Borghi C. i wsp.: ESC guidelines on the management of cardiovascular diseases during pregnacy. Eur. Heart. J., 2011; 32: 3147-3197. Post Views: 4 992 More from PublikacjeEditor Picks mobileHolter to wielodobowe badanie EKG Badania naukowe TeleMARC wykazały ponad dwukrotnie większe prawdopodobieństwo postawienia diagnozy arytmii po przeprowadzeniu wielodobowego monitorowania serca, niż po badaniu dobowym holterem. Decyzję o długości trwania badania podejmujesz wraz ze swoim lekarzem prowadzącym. Urządzenie PocketECG, które nosisz na sobie, jest małe, dyskretne i proste w obsłudze PocketECG rejestruje każde uderzenie serca, a także zdarzenia, których nie odczuwasz. Badając się możesz więc prowadzić normalne życie - uprawiać sport, podróżować, pracować, opiekować się dziećmi. Jeśli w trakcie trwania badania poczujesz niepokojące symptomy (jak palpitacje, duszności, kołatanie serca czy inne) - zaznaczasz moment ich wystąpienia korzystając z opcji “Zgłoś symptom” na ekranie dotykowym urządzenia. Nie musisz czekać w kolejce na badanie EKG Dzięki ofercie kurierskiej możesz odebrać urządzenie do wielodobowego monitorowania pracy serca w dogodnym miejscu i czasie (w domu, w pracy). Centrum Monitorowania czuwa nad jakością zapisu badania Jeśli niedokładnie przykleisz elektrody i zapis badania będzie nieczytelny, Centrum Monitorowania skontaktuje się z Tobą i wyjaśni jak poprawić umocowanie elektrod. Możesz również w każdej chwili zadzwonić na numer infolinii Centrum Monitorowania, gdzie wyszkolony personel odpowie na wszystkie Twoje pytania i wątpliwości, pomoże uruchomić sesję badania a także przypomni Ci o konieczności doładowania baterii. W ciągu trzech dni roboczych otrzymasz wynik końcowy badania z opisem, czyli tzw. raport Zapis EKG jest przesyłany na serwer Centrum Monitorowania. Po zakończeniu sesji badania technicy elektrokardiologii stworzą szczegółowy raport pracy Twojego serca a lekarz kardiolog zanalizuje i podpisze ten dokument. Najnowsze badania dowodzą, że śmierć bliskiego członka rodziny bezpośrednio związana jest ze zwiększonym ryzykiem śmiertelności u osób z niewydolnością serca. Ryzyko to jest największe w przeciągu pierwszych siedmiu dni po stracie. Autor: Getty Images Prawie 6,2 mln osób w Stanach Zjednoczonych zmaga się z niewydolnością serca. Niestety, liczba ta z roku na rok wzrasta. Stres ma niekorzystny wpływ na pracę serca i przyczynia się do wzrostu śmiertelności, a utrata członka rodziny jest jednym. Z poważniejszych źródeł stresu jakiego możemy doświadczyć. Badania naukowe wykazały, że osoby, które doświadczyły śmierci bliskiego członka rodziny narażone są na większe ryzyko śmiertelności będącej wynikiem niewydolności serca (HF). Poradnik Zdrowie: depresja Niewydolność serca a silny stres „Badania wykazały, że depresja, lęk i niskie wsparcie społeczne, wraz ze zwiększoną ilością stresu mogą pogorszyć funkcję serca i związane są z gorszymi wynikami u osób z niewydolnością serca" – mówi dr Suzanne Steinbaum, kardiolog i wolontariusz American Heart AssociationTrusted Source. Najnowsze badanie kierowane przez dr Krisztinę László z Karolinska Institute w Sztokholmie wykazało związek między utratą bliskiego członka rodziny a zwiększonym ryzykiem śmiertelności z powodu HF występującym po śmierci dziecka, partnera, wnuka i rodzeństwa, ale nie po śmierci rodzica. Badania są jednoznaczne W badaniu przeanalizowano zapisy pacjentów pochodzące z lat 2000-2018 ze szwedzkiego rejestru niewydolności serca oraz dane z lat 1987-2018 ze szwedzkiego rejestru pacjentów. Do badania włączono prawie 500 000 osób zmagających się z niewydolnością serca. Informacje o przyczynie i dacie śmierci pochodziły z Rejestru Przyczyn Zgonów. W trakcie badania 12 proc. uczestników doświadczyło utraty bliskiego członka rodziny, a dokładnie dziecka, małżonka lub partnera, wnuka, rodzeństwa lub rodzica, podczas trwającej średnio 3,7 lat obserwacji. 383 674 pacjentów z niewydolnością serca zmarło. Żałoba a ryzyko niewydolności serca Największe ryzyko śmiertelności zaobserwowano po stracie partnera (20 proc.) lub rodzeństwa (13 proc.). Badacze zaobserwowali również 10 proc. zwiększone ryzyko śmiertelności po śmierci dziecka i 5 proc. zwiększone ryzyko po stracie wnuka. Zauważono także, że ryzyko śmiertelności wzrastało, gdy zmarł więcej niż jeden członek rodziny, a związek żałoby ze śmiertelnością osób z HF był większy u osób powyżej 75. roku życia. „W przeprowadzonym badaniu stwierdziliśmy, że utrata bliskiego członka rodziny, czyli jedno z najpoważniejszych źródeł stresu jakiego można doświadczyć, wiąże się ze zwiększonym ryzykiem śmiertelności w niewydolności serca" - mówi dr Suzanne Steinbaum. Ważne by o siebie dbać Wyniki jednego z pierwszych badań w tej dziedzinie są niezwykle ważne w kontekście samoopieki osób z niewydolnością serca będących żałobie. „Wyniki badania mogą wymagać zwiększonej uwagi ze strony członków rodziny, przyjaciół i zaangażowanych specjalistów dla pacjentów z niewydolnością serca w żałobie, szczególnie w okresie krótko po stracie" – powiedziała dr László. Przyczyny i objawy niewydolności serca Niewydolność serca to poważny stan, w którym serce nie jest w stanie pompować wystarczającej ilości krwi do narządów organizmu. Dochodzi do zmniejszenia wydolności wysiłkowej. Do najczęstszych przyczyn niewydolności serca należą: Nadciśnienie tętnicze, Choroba niedokrwienna serca, Wady zastawek serca, Zaburzenie rytmu serca, Zapalenie mięśnia serca, Nadmierne spożywanie alkoholu. Co powinno zaniepokoić? Objawy niewydolności serca to: Osłabienie, szybkie męczenie się, Obrzęki, powiększony obwód brzucha, Duszność pojawiająca się w spoczynku lub po wysiłku, Suchy kaszel. "Osoby z niewydolnością serca muszą być świadome zwiększonego ryzyka śmiertelności po stracie członka rodziny. Posiadanie tej wiedzy może pomóc w opracowaniu strategii ochrony siebie i swojego serca poprzez zaplanowanie wizyt u lekarzy, znalezienie wsparcia społecznego w tym trudnym czasie oraz zapewnienie, że nadal będą monitorować i dbać o siebie, zwłaszcza w trakcie procesu żałoby" – mówi Dr Steinbaum. MEASUREMENT Of ANXIETY WITH SPIELBERGER’S TEST IN PATIENTS WITH CARDIAC ARRHYTHMIAS Samodzielna Pracownia Pielęgniarstwa Klinicznego Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie ul. Żołnierska 48, 71-210 Szczecin Kierownik: dr n. med. Anna Hajduk 1 Klinika Kardiologii Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie al. Powstańców Wlkp. 72, 70-111 Szczecin Kierownik prof. dr hab. n. med. Zdzisława Kornacewicz-Jach 2 Zakład Genetyki Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie al. Powstańców Wlkp. 72, 70-111 Szczecin Kierownik prof. dr hab. n. med. Jan Lubiński Summary Introduction: Atrial fibrillation is a common supraventrical arrhythmia. The onset of fibrillation is marked by fear of loss of health or life. Symptoms of depression occur concurrently. This study was undertaken to measure anxiety in pa-tients with atrial fibrillation grouped according to gender, age, and education. Material and methods: The test anxiety inventory of Spielberger was administered to 52 patients aged 41 to 80 years, treated for atrial fibrillation at the Internal Ward of the District Hospital in Białogard. Results: Anxiety as a state was observed more frequently in males and in patients with vocational and secondary edu-cation. Anxiety was not a trait of atrial fibrillation. Psycho-therapeutic interventions used in cardiac rehabilitation are not recommended in atrial fibrillation. However, relaxation techniques could be of benefit in reducing the intensity of anxiety as a state. K e y w o r d s: atrial fibrillation – anxiety. Streszczenie Wstęp: Migotanie przedsionków należy do częstych arytmii nadkomorowych. W momencie wystąpienia epi-zodu migotania choremu towarzyszy lęk z powodu obawy o utratę zdrowia i życia. Równolegle z lękiem występują zaburzenia depresyjne. Celem pracy była analiza nasilenia lęku u pacjentów z migotaniem przedsionków z uwzględnieniem płci, wieku i wykształcenia. Materiał i metody: Kwestionariuszem Samooceny Spielbergera przebadano 52 pacjentów z migotaniem przedsionków, hospitalizowanych na Oddziale Wewnętrz-nym Szpitala Powiatowego w Białogardzie. Przedział wie-kowy obejmował pacjentów między 41. a 80. Wyniki: Lęk jako stan obserwowany był częściej u męż-czyzn, natomiast nie stwierdzono lęku jako cechy u pa-cjentów z zaburzeniami rytmu serca. Odnośnie wykształ-cenia ujawnił się częściej wśród osób z wykształceniem zawodowym i średnim. Interwencje psychoterapeutyczne stosowane w rehabilitacji kardiologicznej nie mają zasto-sowania w migotaniu przedsionków, natomiast techniki relaksacyjne mogą mieć wpływ na zmniejszenie nasilenia lęku jako stanu. H a s ł a: migotanie przedsionków – lęk. Wstęp Zaburzenia lękowe to najczęstsze spośród wszystkich zaburzeń psychicznych, z rozpowszechnieniem życiowym wynoszącym ok. 14%. BADANIE NASILENIA LĘKU TESTEM SPIELBERGERA U PACJENTÓW Z ZABURZENIAMI RYTMU SERCA 49 pytania 21–40, ocenia dyspozycje do przeżywania reakcji lękowych, hipotetyczną siłę organizującą reakcje lękowe danej jednostki [7]. Interpretacja skali: poniżej 4, – 4–6 – norma, – powyżej 6 – lęk. –Testowanie statystyczne przeprowadzono za pomocą testu zgodności χ2; zależność pomiędzy zmiennymi obli-czono współczynnikiem kontyngencji Pearsona. Wyniki Lęk jako stan (STAI-1) Zależność pomiędzy STAI-1 a płcią u pacjentów z migo-taniem przedsionków przedstawiono w tabeli 1. Lęk jako stan jest zależny od płci w przeważającej liczbie u mężczyzn. Zależność STAI-1 do wieku u pacjentów z migotaniem przedsionków zilustrowano na rycinie 1. Lęk jako stan jest zależny od wieku i dotyczy pacjentów w przedziale wie-kowym 41–80 lat. Występowanie lęku ma podłoże neurofizjologiczne i wyzwalane jest czynnikami lękotwórczymi. Dużą rolę w powstawaniu zaburzeń panicznych i zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych odgrywa czynnik genetyczny, gdzie połowa chorych ma krewnych z tymi zaburzeniami. Ważną rolę w powstawaniu zaburzeń lękowych stanowią czynniki bio-logiczne. Nieprawidłowości receptorów, jako zaburzenia neuroprzekaźników, przyczyniają się do występowania określonych zaburzeń. Za zaburzenia lęku uogólnionego odpowiada układ serotoninergiczny lub GABA-ergiczny. Obok czynników biologicznych i genetycznych występo-wanie zaburzeń lękowych wiąże się także z czynnikami psychologicznymi oraz społecznymi. Dzieje się tak w przy-padku napadów lęku, gdzie objawy są wynikiem niepra-widłowych procesów myślenia i przeceniania zagrożenia. W podejściu psychoanalitycznym powstawanie lęku jest skutkiem nierozwiązanych konfliktów z okresu rozwoju psychoseksualnego w dzieciństwie [1, 2]. Migotanie przedsionków (AF) występuje w populacji ogólnej ok. 0,4–1,0%, natomiast w populacji osób powyżej 80. częstość jego występowania wzrasta do 8%. Średnia wieku pacjentów z AF wynosi 75 lat i do tej granicy wie-kowej nie obserwuje się różnic w częstości występowania w zależności od płci, natomiast po 85. zaznacza się przewaga kobiet w populacji pacjentów z AF. Migotanie przedsionków związane jest ze zwiększonym ryzykiem uda-ru mózgu, niewydolności serca oraz zgonu z jakiejkolwiek przyczyny, w szczególności dotyczy to kobiet. Rocznie udar mózgu występuje u ok. 6% pacjentów z AF, a ryzyko jego wystąpienia jest 2–7-krotnie większe niż u pacjentów bez AF [3, 4, 5]. W chwili wystąpienia objawów sugerujących zaburzenia w prawidłowym rytmie serca pacjentowi towa-rzyszy lęk, który, jako silna reakcja uczuciowa, jest odpo-wiedzią na zagrożenie. Natężenie lęku u ludzi jest bardzo różne. Zależne jest ono zarówno od osobowości człowieka, od stanu tej osobowości, jak i od stanu psychofizycznego oraz warunków środowiskowych [6]. Celem pracy była analiza nasilenia poziomu lęku u pa-cjentów z migotaniem przedsionków w zależności od takich czynników, jak: płeć, wiek i wykształcenie. Materiał i metody Badania przeprowadzono w grupie 52 chorych (28 kobiet i 24 mężczyzn) w wieku 23–82 lat hospitalizowanych na Od-dziale Wewnętrznym Szpitala Powiatowego w Białogardzie z powodu napadowego migotania przedsionków. Badanie nasilenia lęku przeprowadzono za pomocą kwestionariusza Spielbergera. Test służy do oceny lęku jako stanu (STAI-1) i lęku jako cechy (STAI-2). Za-wiera on łącznie 40 stwierdzeń, podzielonych na 2 części. W części pierwszej kwestionariusza badana osoba odpo-wiadając na pytania 1–20, ocenia reakcje lękowe jako stan aktualny, ocenia poziom lęku, z jakiego zdaje sobie sprawę w chwili badania. Część druga kwestionariusza, obejmująca Analiza statystyczna Pearsona – χ2 = 21,7901721; p = 0,0022879 Statistical Pearson’s analysis χ2 = p = Ryc. 1. Graficzne przedstawienie STAI-1 w stosunku do wieku Fig. 1. Graph of STAI-1 in relation to age T a b e l a 1. Zależność STAI-1 w stosunku do płci T a b l e 1. Correlation between STAI-1 and gender STEN-1 Brak lęku No anxiety Norma Norm Lęk Anxiety Razem Total Kobiety Females 2 14 12 28 Mężczyźni Males 0 4 20 24 Analiza statystyczna Pearsona – χ2 = 9,3029101; p = 0,0022879 / Statistical Pearson’s analysis χ2 = p = Zależność STAI-1 do wykształcenia u pacjentów z mi-gotaniem przedsionków zilustrowano na rycinie 2. Lęk jako stan w najmniejszym stopniu dotyczy osób z wykształce-niem podstawowym, natomiast jednakowe nasilenie wystę-puje u osób z wykształceniem zawodowym i średnim. Lęk jako cecha (STAI-2) Zależność pomiędzy STAI-2 a płcią u pacjentów z mi-gotaniem przedsionków przedstawiono w tabeli 2. Wynik 50 ANNA HAJDUK, MARIA KORZONEK, KRZYSZTOF PRZYBYCIEŃ I WSP. Zależność STAI-2 do poziomu wykształcenia u pacjen-tów z migotaniem przedsionków zilustrowano na rycinie 4. Lęk odczuwają ludzie z wykształceniem zawodowym, na-stępnie ze średnim i niepełnym podstawowym. Najmniej odczuwalny jest u ludzi z wykształceniem podstawowym i wyższym. Dyskusja Cechą charakterystyczną migotania przedsionków, jednej z najczęściej występujących arytmii serca, jest całkowicie zdezorganizowana depolaryzacja mięśniówki przedsionków. W chwili wystąpienia epizodu arytmii, chory, oprócz objawów towarzyszących migotaniu przedsionków, odczuwa lęk spowodowany obawą o własne zdrowie i życie. Do wystąpienia migotania przedsionków przyczyniają się choroby układu krążenia, takie jak choroba niedokrwien-na serca, zawał mięśnia sercowego i niedokrwien-nadciśnienie tętnicze. Już samo wystąpienie tych chorób powoduje wzrost lęku, a w przypadku występowania epizodów napadowych aryt-mii serca, lęk ulega nasileniu. Natężenie lęku jest uzależ-nione od wielu czynników. Badania własne przeprowadzone wśród 52 pacjentów z zaburzeniami rytmu serca pod postacią migotania przed-sionków miały wykazać występowanie lęku w zależności od takich czynników jak: płeć, wiek i wykształcenie. Ukazują się prace dotyczące badań nad poziomem lęku u chorych z chorobą niedokrwienną serca, po przebytym zawale mięśnia sercowego i z nadciśnieniem tętniczym. Pyć i Piątek [8] badali związek między występowaniem zawału serca a poziomem stresu, posługując się tą samą metodą badawczą – kwestionariuszem samooceny Spielber-gera. W badanej grupie chorych aż 70% uzyskało wyniki powyżej przeciętnej (6–9 sten), w tym 36% bardzo wysoki (8–9 sten). Uzyskane wyniki potwierdzają tezę, że u chorych po przebytym zawale serca stwierdza się wyższy poziom lęku jako stanu. Także w zakresie oceny lęku „jako cechy” aż 48% badanych chorych znajduje się w obszarze wyników Analiza statystyczna Pearsona – χ2 = 15,25211; p = 0,0000941 Statistical Pearson’s analysis χ2 = p = Ryc. 2. Graficzne przedstawienie STAI-1 w stosunku do wykształcenia Fig. 2. Graph of STAI-1 in relation to education T a b e l a 2. Zależność STAI-2 w stosunku do płci T a b l e 2. Correlation between STAI-2 and gender AnxietyLęk Brak lęku No anxiety Norma Norm Lęk Anxiety Razem Total Kobieta Females 12 16 1 29 Mężczyzna Males 8 12 3 23 Razem Total 20 28 4 52 Analiza statystyczna Pearsona – χ2 = 1,701777683; p = 0,192055756 / Statisti-cal Pearson’s analysis χ2 = p = Analiza statystyczna Pearsona – χ2 = 27,78680124; p = 0,000000135 Statistical Pearson’s analysis χ2 = p = Ryc. 3. Graficzne przedstawienie STAI-2 w stosunku do wieku Fig. 3. Graph of STAI-2 in relation to age Analiza statystyczna Pearsona – χ2 = 18,2573398; p = 0,000000135 Statistical Pearson’s analysis χ2 = p = Ryc. 4. Graficzne przedstawienie STAI-2 w stosunku do wykształcenia Fig. 4. Graph of STAI-2 in relation to education wskazuje, że nie istnieje zależność występowania lęku jako cechy do płci. Zależność STAI-2 do wieku u pacjentów z migota-niem przedsionków zilustrowano na rycinie 3. Lęk ujaw-nił się najbardziej wśród pacjentów między 61. a 80. p 0,05) i nie ma związku z płcią, ale jest zależny od wieku i występuje najczęściej w przedziale 61–80 lat. Związek między wykształceniem a występowaniem lęku ,,jako cechy” najsilniej dotyczy osób z wykształceniem za-wodowym, średnim i niepełnym podstawowym. Wnioski Poziom lęku jako stanu nasila się wraz z wystąpie-niem migotania przedsionków i jest zależny od płci, wieku, 1. wykształcenia (p 0,05). Interwencje psychoterapeutyczne stosowane w reha-bilitacji kardiologicznej nie mają zastosowania w migotaniu 3. przedsionków. Techniki relaksacyjne stosowane w rehabilitacji mogą mieć wpływ na zmniejszenie nasilenia lęku „jako 4. stanu”. Piśmiennictwo Bilikiewicz A., Pużyński S., Rybakowski J., Wciórski J 1. .: Psychiatria. T. 2. Wyd. Med. Urban α Partner, Wrocław 2002. Krzyżanowski J 2. .: Stany lękowe. Medyk, Warszawa 2005. Braunald E., Goldman L 3. .: Kardiologia. Wyd. Med. Urban α Partner, Wrocław 2005. Kokot F 4. .: Choroby wewnętrzne. Podręcznik akademicki. T. 1. PZWL, Warszawa 2004. Mandecki T 5. .: Kardiologia. PZWL, Warszawa 2005. Aleksandrowicz 6. .: Psychopatologia zaburzeń nerwicowych i oso-bowości. Wyd. UJ, Kraków 2002. Spelberger Porsuch Lushere 7. .: State – trait – anxiety inventory. Consulting Psychologic Press, Paolo Alto CA, 1970. Pyć M., Piątek A 8. .: Stres a choroby serca. Zdrow. Publiczne, 2005, 115 (3) 415–424. Kałużyński M., Kocur J 9. .: Poziom lęku jako stanu bądź cechy u osób z chorobą niedokrwienną serca lub nadciśnieniem tętniczym. Sztuka Leczenia, 2004, 115 (2). Hajduk A., Gorzkowicz B., Sipak M 10. .: Ocena zależności pomiędzy wystę-powaniem zaburzeń lękowych a wybranymi parametrami życiowymi. Ann. UMCS Sect. D, 2005, 60 Suppl. 16, 2. A N N A L E S A C A D E M I A E M E D I C A E S T E T I N E N S I S R O C Z N I K I P O M O R S K I E J A K A D E M I I M E D Y C Z N E J W S Z C Z E C I N I E 2009, 55, 1, 52–57 DARIUSZ JEŻEWSKI, IRENEUSZ KOJDER, MAREK LICKENDORf, PRZEMYSłAW NOWACKI1 LECZENIE OPERACYJNE NACZYNIAKA JAMISTEGO MÓZGU Schizofrenia czy choroba afektywna dwubiegunowa to choroby psychiczne, które przyczyniają się również do zaburzeń zdrowia fizycznego, w tym podwyższają ryzyko rozwoju chorób serca. yuriyzhuravov/ nowych badań młode osoby z zaburzeniami psychicznymi są bardziej narażone na rozwój chorób sercowo-naczyniowych w porównaniu z ich rówieśnikami bez poważnych chorób psychicznych. Według badań schizofrenia czy choroba afektywna dwubiegunowa zwiększa ryzyko rozwoju miażdżycy, nadciśnienia czy niewydolności serca już w młodym wieku i może skrócić życie nawet o 20 treściSchizofrenia i choroba afektywna dwubiegunowaOsoby z zaburzeniami psychicznymi żyją nawet 20 lat krócej niż ich rówieśnicyChoroby serca u osób z zaburzeniami psychicznymi można wykryć wcześniej Jak wykazały badania ekspertów z HealthPartners Institute w Minnesocie (USA), kierowanych przez psychiatrę dr Rebeccę Rossom, osoby z poważną chorobą psychiczną umierają o 10-20 lat wcześniej niż ich zdrowi psychicznie rówieśnicy. Główną przyczyną przedwczesnych śmierci są choroby serca. Zwrócenie uwagi lekarzy na ten problem i podjęcie przez nich profilaktyki chorób sercowo-naczyniowych u młodych osób przed 40. rokiem życia mogłoby znacznie wydłużyć ich i choroba afektywna dwubiegunowaW USA na poważne zaburzenia psychiczne cierpi ok. 6 proc. społeczeństwa. Do najczęstszych chorób należą zaś schizofrenia i choroba afektywna dwubiegunowa oraz zaburzenia schizoafektywne, czyli połączenie obu tych to zaburzenie psychiczne należące do grupy psychoz, czyli patologicznie zmienionych stanów umysłu, w których chory ma problem z postrzeganiem rzeczywistości i odróżnieniem jej od swoich wyobrażeń. Pierwsze objawy schizofrenii najczęściej pojawiają się we wczesnej dorosłości między 18. a 35. rokiem życia, a należą do nich postrzeganie rzeczywistości oraz własnej osoby, występowanie omamów i halucynacji, dziwne zachowanie, nieadekwatne do sytuacji, problemy z zapanowaniem nad emocjami i reakcjami, apatia, trudności w komunikacji, niechęć do mówienia (mutyzm), obojętność i rozkojarzenie. Choroba afektywna dwubiegunowa (ChAD), inaczej psychoza maniakalno-depresyjna to choroba bardzo różnorodna, w której występują na przemian objawy maniakalne z depresyjnymi. Pierwsze objawy choroby pojawiają się zwykle ok. 30. roku życia i są podzielone na dwie fazy mogące się zmieniać z dnia na dzień. Do objawów epizodów maniakalnych należą:nadpobudliwość, wielomówność, euforia i odczuwanie przesadnej radości, zwiększenie energii, zawyżona samoocena i przecenianie swoich możliwości. W czasie epizodów depresyjnych natomiast pojawiają się objawy takie jak:apatia, obniżenie nastroju, brak energii, obniżona samoocena, spowolnienie ruchów, myśli samobójcze. Osoby z zaburzeniami psychicznymi żyją nawet 20 lat krócej niż ich rówieśnicyAmerykańscy naukowcy zauważyli, że osoby chorujące na zaburzenia psychiczne częściej doświadczają również chorób układu sercowo-naczyniowego. Aby potwierdzić swoje spostrzeżenia przejrzeli oni dokumentację medyczną prawie 600 tys. osób, które odwiedziły przychodnię podstawowej opieki zdrowotnej w Minnesocie i Wisconsin w okresie od stycznia 2016 r. do września 2018 r. Z całej tej grupy 2 proc., czyli 11 333 osób, miało chorobę afektywną dwubiegunową, schizofrenię lub zaburzenie schizoafektywne. Okazało się, że podwyższone ryzyko chorób sercowo-naczyniowych występowało już u osób trzydziestoletnich, czyli ponad 10 lat przed osiągnięciem standardowego wieku przesiewowego, w którym zalecana jest profilaktyka chorób wykazały, że nawet osoby w wieku 18-36 lat, które cierpią na schorzenia psychiczne, takie jak schizofrenia czy choroba afektywna dwubiegunowa lub zaburzenia schizoafektywne, mają znacznie zwiększone ryzyko chorób sercowo-naczyniowych (25 proc.) w porównaniu z ich rówieśnikami bez poważnych chorób psychicznych (11 proc.).Na podstawie wyników badania naukowcy wyliczyli również, że w ciągu 30 lat ryzyko chorób serca zwiększa się ponad dwukrotnie u osób z poważną chorobą psychiczną, w porównaniu z osobami zdrowymi psychicznie. Pacjenci cierpiący więc na schizofrenię czy chorobę afektywną dwubiegunową, mogą umrzeć 10-20 lat wcześniej niż ich rówieśnicy bez obciążeń psychicznych. Powodem przedwczesnej śmierci osób z zaburzeniami psychicznymi są właśnie choroby serca i układu między poważną chorobą psychiczną a ryzykiem chorób serca jest jednak bardziej złożony. Badania wykazały, że do ryzyka rozwoju np. nadciśnienia czy miażdżycy u tej grupy osób przyczyniają się również czynniki takie jak palenie, otyłość, cukrzyca, a także dochody, warunki materialne i socjalne oraz dostęp do opieki zdrowotnej. Zażywane w przebiegu choroby psychicznej leki łagodzące jej objawy również nie pozostają obojętne na zdrowie fizyczne i przyczyniają się do jego serca u osób z zaburzeniami psychicznymi można wykryć wcześniej– Jednym z powodów naszej pracy było podniesienie świadomości lekarzy – zarówno podstawowej opieki zdrowotnej, jak i lekarzy zajmujących się zdrowiem psychicznym – że to zwiększone ryzyko zdarzeń [sercowo-naczyniowych – przp. red.] jest realne i jest widoczne nawet u młodych osób z poważnymi chorobami psychicznymi. Uznaliśmy, że ważne jest porównanie czynników ryzyka chorób serca u młodych ludzi z poważną chorobą psychiczną i bez, aby znaleźć wczesne możliwości interwencji w zakresie tego ryzyka – powiedziała główna autorka badań dr Rebecca wnioskiem i przesłaniem badaczy jest zalecenie, aby osoby z tymi zaburzeniami były badane pod kątem ryzyka sercowo-naczyniowego począwszy już od młodego wieku dorosłego, co pozwoli uniknąć powikłań sercowo-naczyniowych i przedłuży życie tych domową apteczkęMateriały promocyjne partnera

badania pacjenta wykazały zaburzenia pracy serca